Studiegids

nl en

Het onbewuste: een wijsgerige testcase

Vak
2015-2016

Toegangseisen

  • BA-studenten Wijsbegeerte: propedeuse behaald.

  • Overige studenten: propedeuse behaald en de student dioent ten minste de cursus Wijsgerige antropologie te hebben afgerond.

Beschrijving

Reeds in de vroege 19e eeuw stelden filosofen zich grote vragen bij de inperking van het menselijk bewustzijn tot de enkele ‘rationaliteit’. Bijgestaan door tal van kunstenaars, medici, romanschrijvers en autodidacten gingen zij op zoek naar verborgen lagen in het bewustzijn. Deze lagen zouden, zo beweerden sommigen, de creativiteit van de kunstenaar, de genialiteit van de geleerde, of het duizelingwekkende inzicht van de denker kunnen verklaren. Meer nog, tal van onbegrepen menselijke uitingen en handelingen zouden erop teruggevoerd kunnen worden, variërend van somnabulisme en helderziendheid tot neurotisch, of zelfs psychotisch gedrag.

In deze reeks gaan we uitgebreid in op wijsgerige articulaties van wat we, met een verzamelnaam, als ‘het onbewuste’ kunnen aanduiden. We zullen ons bezighouden met spannende denkers als Schopenhauer, Carl du Prel, Klages, Freud, Jung e.a.: allen denkers die een benaderingswijze van het bewustzijn hebben ontwikkeld die door een bepaald, overheersend 20e-eeuws materialisme bruut is afgebroken zonder goed te zijn beproefd. Dit college gaat uit van de hypothese dat zij over een wijsgerig tegoed beschikken dat het verdient om te worden heroverwogen.

Leerdoelen

Doelstellingen

Dit college beoogt licht te werpen op een wijsgerige benaderingswijze van het bewustzijn die binnen de zgn. ‘wetenschap’ over het hoofd wordt gezien. Studenten maken kennis met potentiële bewustzijnslagen die op gespannen voet staan met overheersende rationeel-empirische bewustzijnsposities, en met de implicaties daarvan voor noties als ‘rationaliteit’ en ‘autonomie’. Zij maken enerzijds kennis met de begrenzing en de vooronderstellingen van deze noties, en anderzijds met wijsgerige articulaties die het bewustzijn opvatten als sui generis en derhalve als onherleidbaar tot een zaak met een ‘object’-karakter. Zij leren reflecteren op de potentieel betekenisvolle aard van niet rationeel aangestuurde menselijke uitingen (kunst, inspiratie, inzicht, creativiteit, neurose en psychose), alsook op de problemen inherent aan het adequaat wijsgerig beschrijven en duiden van deze uitingen.

Eindtermen

De student die de cursus succesvol heeft afgerond heeft kennis van :

  • kritiek op verengde bewustzijnsopvattingen, merendeels verdedigd in de Verlichting;

  • levensfilosofische, psychoanalytische enz. articulaties van andere bewustzijnslagen en hun potenties.

De student die de cursus succesvol heeft afgerond is in staat om :

  • kritisch wijsgerig te reflecteren op dominante rationeel-empirische bewustzijnsposities;

  • alternatieve bewustzijnsposities adequaat te identificeren, beschrijven en te relateren aan menselijke uitingsvormen (kunst, inspiratie, pathologie, enz.);

  • een eigen, beargumenteerde positie te verwoorden in hedendaagse debatten over de aard van het bewustzijn;

  • een essay te schrijven waarin een eigen standpunt wordt ingenomen en verdedigd.

Rooster

Zie Collegeroosters Wijsbegeerte 2015-2016, BA Wijsbegeerte (BA Plus-traject of Standaardtraject), derde jaar.

Onderwijsvorm

  • Gecombineerd hoor-/werkcollege

Voor deze cursus geldt een aanwezigheidsplicht.

Studielast

Totale studielast voor de cursus: 10 EC x 28 uur = 280 uur

  • Bijwonen colleges: 14 × 3 uur = 42 uur

  • Wekelijkse voorbereiding op colleges en opdrachten: 60 uur

  • Eindpaper: 178 uur

Toetsing

  • Wekelijkse opdrachten: 30%

  • Eindpaper: 60%

  • Participatie aan het college: 10%

Herkansing

Voor de cursus wordt één herkansing aangeboden over de volledige stof, bestaande uit het eindpaper. Het cijfer van de herkansing vervangt alle eerder behaalde deelcijfers. Een student die niet aan de praktische opdrachten heeft voldaan heeft geen toegang tot het hertentamen. Een voldoende resultaat kan niet worden herkanst.

Blackboard

Blackboard zal worden gebruikt voor alle praktische en inhoudelijke informatie betreffende het college. Alle opdrachten dienen via Blackboard te worden ingediend, de papers eveneens via Turnitin.

Literatuur

Wordt nader aangegeven.
In principe is alle literatuur beschikbaar op het internet en in de UB.

Aanmelden

Aanmelden voor cursus en tentamen via uSis is verplicht.
Zie Inschrijven voor cursussen en tentamens

Studenten wordt geadviseerd de registratie in uSis te doen met behulp van het studieactiviteitsnummer. Dit nummer kan worden gevonden in het collegerooster onder de kolom “Act.nr”.

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Aanmelden voor Contractonderwijs
Aanmelden voor Studeren à la carte: niet van toepassing

Contact

Dr H.W. Sneller

Opmerkingen