Studiegids

nl en

Stilstand of vooruitgang: het tijdsbegrip in de moderne filosofie

Vak
2017-2018

Toegangseisen

Deze cursus is uitsluitend toegankelijk voor bachelorstudenten Filosofie die de propedeuse hebben behaald, alsmede ten minste 10 EC van de verplichte onderdelen van het tweede jaar.

Beschrijving

In deze cursus onderzoeken we het veranderende tijdsbegrip in de moderne filosofie. De moderne tijd wordt erdoor gekenmerkt, in de woorden van Marx en Engels, dat ‘alles wat vaste vorm heeft, opgaat in lucht’ – de moderniteit wordt vaak gezien als een dynamisch tijdperk van verandering en vooruitgang, terwijl de voormoderne tijd relatief statisch en onveranderlijk zou zijn. Maar in de loop van de twintigste eeuw is het Verlichtingsgeloof in vooruitgang doel van kritiek geworden, net als het idee dat de geschiedenis een kenbaar of doelmatig proces is.

We bestuderen het ontstaan van een nieuw historisch besef in de 18e en 19e eeuw in de werken van o.a. Vico, Herder, Kant en Hegel en de kritiek op het geschiedenisbegrip van deze denkers door o.a. Nietzsche, Heidegger en Foucault. Ook gaan we in op de hedendaagse discussie rond het thema stilstand en vooruitgang in het werk van o.a. Habermas, Fukuyama en Pinker. Hierbij komen de volgende vragen aan de orde: Welke rol speelde het veranderende denken over tijd en geschiedenis in de methodes en vormen van sociale kritiek? Kunnen we spreken van vooruitgang in de geschiedenis, en in welke zin? Wat is de invloed van wetenschap en technologie op de ontwikkeling van de moderniteit, en op het veranderende tijdsbegrip?

Leerdoelen

Doelstellingen

Het doel van deze cursus is inzicht te verkrijgen in de filosofische ideeën over geschiedenis, tijd en verandering sinds de achttiende eeuw. Studenten leren het werk van de behandelde denkers in de historische en sociale context te plaatsen en worden geacht kritisch stelling te nemen in het nog steeds actuele debat over vooruitgang in de geschiedenis.

Eindtermen

De student die de cursus succesvol heeft afgerond heeft kennis van:

  • de centrale rol die het veranderende tijdsbegrip en het denken over geschiedenis spelen in de ontwikkeling van de moderne filosofie;

  • de verschillende perspectieven op (maatschappelijke, morele, technologische) vooruitgang, stilstand dan wel achteruitgang in de moderne filosofie;

  • het verband tussen de veranderende (filosofische) kijk op de geschiedenis en sociale kritiek.

De student die de cursus succesvol heeft afgerond is in staat om:

  • relevante complexe teksten kritisch te lezen en te bediscussiëren;

  • een verband te leggen tussen de ideeën van de behandelde denkers en in dit debat zelf mondeling en schriftelijk kritisch stelling te nemen;

  • aan te geven hoe de veranderende filosofische ideeën over tijd en geschiedenis samenhangen met maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen;

  • het geleerde zowel mondeling als schriftelijk op heldere wijze te presenteren.

Rooster

Zie Rooster BA Filosofie

  • BA Filosofie, BA3 – BA Plus-traject en Standaardtraject

Onderwijsvorm

  • Werkcollege

Voor deze cursus geldt een aanwezigheidsplicht.

Studielast

Totale studielast: 10 x 28 uur = 280 uur

  • Bijwonen colleges: 14 x 3 uur = 42 uur

  • Bestuderen literatuur: 116 uur

  • Voorbereiden colleges (incl. presentatie): 22 uur

  • Onderzoek en schrijven papers: 100 uur

Toetsing

Toetsing

  • Voorbereiding colleges (10%)

  • Presentatie (20%)

  • Mid-term paper (20%)

  • Eindpaper (50%)

Voldoende aanwezigheid bij colleges en voorbereiding van praktische oefeningen is een voorwaarde voor deelname aan de tentamens.

Weging

Het eindcijfer voor de cursus is het resultaat van het gewogen gemiddelde van de deeltoetsen, waarbij het resultaat van een deeltoets onvoldoende kan zijn.

Herkansing

Herkansingen voor de afzonderlijke deeltentamens worden niet aangeboden. De herkansing bestaat uit één toets die de volledige leerstof beslaat, in de vorm van een paper. Het cijfer voor deze herkansing vervangt alle eerder behaalde deelcijfers.

Voldoende aanwezigheid bij colleges en voorbereiding van praktische oefeningen is een voorwaarde voor deelname aan de herkansing. Studenten die de eerste tentamengelegenheid met een voldoende hebben afgesloten kunnen niet deelnemen aan de herkansing.

Nabespreking tentamen

Uiterlijk bij het bekendmaken van de uitslag van het tentamen wordt aangegeven op welke wijze en op welk tijdstip de nabespreking van het tentamen plaatsvindt. Er wordt in ieder geval een nabespreking georganiseerd indien een student hiertoe verzoekt binnen 30 dagen na bekendmaking van de uitslag.

Blackboard

Blackboard wordt gebruikt voor:

  • Het beschikbaar stellen van literatuur

  • Het beschikbaar stellen van cursiusinformatie

  • Communicatie

Studenten dienen zich in te schrijven op de bij deze cursus behorende Blackboardmodule.
Daarnaast is inschrijving voor de cursus via uSis verplicht (zie onder).

Literatuur

  • Habermas, Das Zeitbewuβtsein der Moderne, in Der Philosophische Diskurs der Moderne

  • Vico, Inaugural Orations / Scienza Nuova

  • Herde , Outline of a Philosophical History of Humanity

  • Hegel, Philosophy of History

  • Kant, Idea for a Universal History / ‘Is the Human Race Continually Improving?’

  • Nietzsche, Genealogy of Morals / On the Uses and Abuses of History for Life

  • Spengler, Untergang des Abendlandes / Man and Technics

  • Heidegger, The Question Concerning Technology

  • Arendt, On Revolution

  • Foucault, Archaeology of Knowledge / The Order of Things

  • Rosa, Acceleration and Alienation

  • Fukuyama, The End of History and the Last Man

  • Pinker, Enlightenment Now. The Case for Reason, Science, Humanism and Progress

Alle literatuur wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.

Aanmelden

Inschrijven voor cursus en tentamens via uSis is verplicht.

Studenten wordt geadviseerd voor de registratie in uSis het studieactiviteitsnummer te gebruiken. Dit nummer kan worden gevonden in het college- en tentamenrooster onder de kolom "Act.nr".

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

Niet van toepassing.

Contact

Dr. F.W. Zantvoort

Opmerkingen

Niet van toepassing.